یکی از چالش‌های مهم در صنعت ساختمان سازی انتقال و بتن ریزی صحیح است. بتن ریزی به صورت استاندارد علاوه بر اینکه هزینه‌های جانبی را کاهش می‌دهد باعث افزایش مقاومت نهایی سازه خواهد شد. انتخاب بهترین روش متناسب با پروژه گام اول بتن ریزی می‌باشد.
در این مقاله از تسا سنگ انواع روش‌های بتن ریزی را برای شما شرح می‌دهیم تا بهترین شیوه را انتخاب کنید. به شما می‌گوییم مراحل بتن ریزی چگونه هستند و از چه تجهیزاتی در این فرایند استفاده می‌شود. در انتها نکات مهمی را برای شما بیان می‌کنیم که با رعایت آنها نتیجه کار بهتر خواهد شد.
بتن ریزی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
بتن ریزی در واقع فرایند انتقال بتن و ریختن آن درون قالب است. باید در تمام مراحل نظارت و کنترل مطابق دستورالعمل‌ها انجام گیرد. بتن ریزی هر عضو از سازه متفاوت است مثلا روش بتن ریزی کف با روش بتن ریزی ستون تفاوت دارد. می‌توان مراحل بتن ریزی را به هفت بخش تقسیم نمود:
-
آماده سازی یا قالب‌بندی:
اولین مرحله برای شروع فرایند بتن ریزی آماده کردن محل می‌باشد. قالب‌ها از جنس‌های مختلفی مانند فولاد، پارچه ، چوب و… ساخته می‌شود. قاب‌بندی هر عضو سازه متفاوت است.
-
اختلاط بتن:
یکی از مراحل مهم، مخلوط کردن مواد مختلف بتن با یکدیگر می‌باشد. برای ساخت هر سازه‌ای از طرح اختلاط مختص به آن باید استفاده کرد.
-
انتقال:
بعد از اختلاط مواد باید توسط تجهیزات مخصوص به محل نهایی بتن ریزی منتقل شود. انتقال درست بتن اهمیت زیادی دارد چون بر روی کیفیت نهایی تاثیر گذار است.
-
ریختن:
وقتی بتن به محل پروژه می‌رسد باید در قالب‌ها ریخته شود، این فرایند به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که توضیحات مفصل آن را برای شما بیان خواهیم کرد.
-
تراکم:
هنگام بتن ریزی حباب‌هایی در آن ایجاد می‌شود که باعث کاهش دوام و مقاومت بتن خواهد شد. برای کم کردن این حباب‌ها و متراکم کردن بتن از انواع مختلف ویبراتور استفاده می‌شود.
-
پرداخت:
بعد از متراکم کردن باید سطح بتن را تراز کرد تا در برابر سایش و نفوذپذیری مقاوم شود.
-
عمل آوری:
کیورینگ یا عمل آوری یعنی کنترل رطوبت و دما در هنگام هیدراته شدن سیمان. این فرایند برای بهبود خواص مکانیکی بتن بسیار با اهمیت است.
تجهیزات مورد نیاز برای بتن ریزی چه هستند؟
-
میکسر بتن
میکسر،خلاطه، ملات ساز یا مخلوط کن دستگاهی است که در طرح اختلاط مواد بتن را مخلوط می‌کند. این دستگاه مدل‌های مختلفی دارد مانند: میکسر پیوسته، بچ میکسر، درام میکسر و…
-
انتقال دهنده بتن
معمولا بتن در محلی غیر از مکان پروژه ساخته می‌شود؛ تجهیزاتی که با آن بتن تازه را به محل پروژه حمل می‌کنند انتقال دهنده بتن می‌نامند. اگر مسیر طولانی باشد یا فاصله زمانی ساخت تا بتن ریزی زیاد شود ممکن است باعث جدا شدگی و کاهش اسلامپ بتن شود. روش‌ها و تجهیزاتی که با آن بتن را حمل می‌کنند عبارتند از:
- تشت ملات، فرغون یا چرخ دستی
- سطل جرثقیل و تله کابین
- شوت یا ناوه شیب‌دار
- بالابر
- تراک میکسر
- نوار نقاله
- پمپ و لوله
- ترمی
- بیل مکانیکی و کامیون
- ریل و واگن
- ویبراتور بتن
همان طور که بیان کردیم برای متراکم کردن بتن از ویبراتور استفاده می‌کنند. اندازه، شکل و نحوه کار ویبراتورهای مختلف متفاوت است. از نظر عملکرد به 5 دسته اصلی تقسیم می‌شوند.
- ویبراتور داخلی یا سوزنی
- ویبراتور سطحی
- ویبراتور خارجی یا ویبراتور قالب
- لرزاننده میلگرد
- دستگاه میز لرزان
-
تجهیزات پرداخت بتن
بعد از متراکم کردن بتن باید سطح آن را صاف و تراز نمود. تجهیزاتی که در مرحله پرداخت مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت دستی یا مکانیکی هستند. مهمترین وسایلی که در این مرحله استفاده می‌شود عبارتند از:
-
تیغه ماله یا ماله دستی:
قدیمی‌ترین ابزاری که برای تراز کردن پروژه‌های کوچک از آن استفاده می‌کنند ماله است که جنس آن از پلاستیک، فولاد یا چوب ساخته می‌شود. این ابزار در سایزهای متفاوتی برای صاف و صیقلی کردن سطح بتن استفاده می‌شود.
-
ماله دسته بلند:
از ابزارهای دیگری که به صورت دستی از آن استفاده می‌کنند ماله دسته بلند یا تی می‌باشد. این ابزار برای پرداخت فونداسیون بسیارمناسب است و طوری طراحی شده که بعد از استفاده اثری از خود به جا نمی‌گذارد.
-
ماله موتوری یا ماله پروانه‌ای:
برای پرداخت سطوح بزرگ از ماله‌های موتوری استفاده می‌شود؛ این دستگاه دارای چند تیغه ماله است که توسط موتور حرکت می‌کنند. این دستگاه‌ها به دو صورت دستی و با سرنشین تولید می‌شوند.
-
شمشه:
یکی دیگر از ابزارهای مهم برای تراز کردن سطح بتن شمشه می‌باشد. شمشه هم به سه مدل معمولی، دسته بلند و مکانیکی تقسیم می‌شود.
-
جارو:
وقتی می‌خواهند بر روی بتن یک سطح تزئینی زبر درست کنند از جارو استفاده می‌کنند. البته برای کار کردن با این ابزار باید مهارت کافی داشته باشید.
روش‌ها و متدهای ریختن بتن
-
بتن ریزی سنتی (با چرخ دستی یا دامپر)
از این روش فقط برای اجرای بتن در حجم کم استفاده می‌شود. به طور استاندارد در هر نوبت مجاز به ساخت حداکثر 300 لیتر ملات هستید. اگر از چرخ دستی برای ریختن استفاده می‌کنید حداکثر مسافت مجاز 60 متر و با دامپر 120 متر است.
-
بتن ریزی با باکت یا جرثقیل سطلی
یکی از روش‌های مرسوم در ساخت سازه‌های ساختمانی استفاده از باکت است. باکت یک محفظه فلزی در ابعاد مختلف می‌باشد که برای حمل بتن یا سایر مصالح از آن استفاده می‌کنند. باکت را می‌توان به انواع بالابر، جرثقیل و تاور وصل کرد. برای تخلیه بتن یک دریچه در پایین یا در کنار باکت تعبیه شده است که ملات از داخل آن به صورت مستقیم یا با استفاده از ناوه تخلیه می‌شود.
حجم این سطل‌ها بین 0.5 تا 8 متر مکعب است که حجم‌های یک متر مکعبی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. در هنگام ریختن باید ارتفاع بتن مناسب باشد وگرنه بتن از هم گسیخته می‌گردد. از این روش برای بتن ریزی فونداسیون، شمع و… بیشتر استفاده می‌شود.
-
بتن ریزی شوتی
در این روش بتن به طور مستقیم از کامیون به ناودان شوت می‌شود. اغلب کامیون‌ها لوله‌های متعددی برای این کار دارند و با توجه به محدوده مورد استفاده می‌توان مقدار آنها را کم و زیاد نمود. برای بتن ریزی‌های کوچک که دسترسی زیادی دارد روش مقرون به صرفه‌ای می‌باشد. در این روش بتن باید با شیب ثابت و به صورت قائم بر روی سطح مورد نظر ریخته شود. ارتفاع قیف حداقل 65 سانتی متر باید باشد. از این روش برای بتن ریزی کفپوش و جاده استفاده می‌شود.
-
بتن ریزی با کالسکه حمل بتن
برای حمل بتن از کامیون تا محل ریختن می‌توان به جای استفاده از چرخ دستی از وسیله نقلیه موتوری استفاده کرد. این روش مقرون به صرفه‌تر و آسان‌تر است فقط زمان زیادی در این حالت صرف می‌شود.
-
بتن ریزی با نوار نقاله
برخلاف روش‌های قبل به وسیله نوار نقاله می‌توان بتن ریزی را به صورت مداوم انجام داد. اگر قوام بتن به صورت پلاستیکی باشد می‌توان از این روش استفاده نمود. بتن باید به شیوه‌ای روی نوار قرار بگیرد که از آن بیرون نریزد. از مشکلات این روش جداشدگی بتن است چون نقاله مدام به بتن ضربه می‌زند. برای این منظور باید در انتهای نقاله مانند شوت از یک قیف استفاده شود.
-
بتن ریزی با تجهیزات انتقال
اگر فضا و دسترسی کافی داشته باشیم می‌توانیم بتن را مستقیما از میکسر توسط ناودان بر روی سطح بریزیم. این روش مانند نوارنقاله امکان بتن ریزی مداوم را به ما می‌دهد.
-
بتن‌ریزی پمپی از روش های زمینی و هوایی
در شرایطی که امکان استفاده ار روش‌های بالا نیست و دسترسی به محل ریختن بتن سخت است از این روش استفاده می‌شود. این روش به دو صورت انجام می‌گردد:
-
پمپ هوایی:
گرانترین روش ریختن بتن استفاده از پمپ‌های هوایی است که در پروژه‌های تجاری بزرگ از آن استفاده می‌شود. هنگامی که دسترسی به منطقه مورد نظر کار سخت و پیچیده‌ای باشد؛ میکسرها بتن را داخل پمپ می‌ریزند و پمپ‌های هوایی آن را به منطقه مورد نظر پمپاژ می‌کنند.
-
پمپ زمینی:
در بتن ریزی ساختمان معمولا از پمپ‌های زمینی استفاده می‌کنند. به این صورت که بتن از پشت کامیون به محل پروژه پمپاژ می‌شود. برای بتن ریزی در نواحی که دسترسی ساده‌ای ندارند از این شیوه استفاده می‌شود.
بتن ریزی با استفاده پمپ بسیار پر هزینه است چون علاوه بر تجهیزات گرانقیمت باید از نیرو‌های متخصص برای این امر استفاده شود. برای اینکه توجیه اقتصادی داشته باشد باید در هر ساعت 30 تا 150 مترمکعب بتن، پمپاژ شود. از طرف دیگر نشیمن مخروط آبرامز بتن، باید در آزمایش قوام بین 8 تا 20 سانتی متر باشد.
-
بتن ریزی به روش شاتکریت
برای مقاوم سازی دیواره‌های گودبرداری ، ساخت لاینینگ کانال‌ها، تونل‌ها و… از روش شاتکریت استفاده می‌شود.در این روش نیازی به قالب‌بندی نیست چون بتن با فشار زیاد به سطح مورد نظر پاشیده می‌شود. شاتکریت به دو صورت خشک و تر انجام می‌شود.
در روش اول مواد خشک که شامل سیمان، ماسه و شن است از یک نازل و آب از نازل دیگر به سطح پاشیده می‌شود. در هنگام استفاده حتما از ماسک، عینک و تجهیزات ایمنی استفاده نمایید چون شاتکریت خشک برای ریه ضرر دارد. مشکل دیگر این روش این است که شاید در برخی نواحی عمل هیدراتاسیون سیمان انجام نشود. برای کارهای تعمیراتی با ضخامت کمتر از 10 سانتی متر از این روش استفاده می‌کنند.
در روش شاتکریت تر بتن میکس شده درون مخازن ریخته و با یک نازل به سطح پاشیده می‌شود. برای بتن ریزی سقف ضخامتی در حدود 20 سانتی متر و برای دیوار 50 سانتی متر ایجاد می‌کنند.
-
بتن ریزی ترمی
برای بتن ریزی در زیر آب ازلوله‌های نفوذ ناپذیری استفاده می‌کنند که به نام ترمی شهرت دارند. طراحی این لوله‌ها به گونه‌ای است که طول آن را به راحتی می‌توان زیاد کرد. از ترمی می‌توان در شرایط مختلف بتن ریزی استفاده کرد.
تکنیک‌هایی درباره روش های اجرایی بتن ریزی
- بتن نباید به صورت سقوط آزاد روی سطح ریخته شود چون باعث از هم گسیختگی آن می‌شود.
- حتما موقع بتن ریزی باید از تجهیزاتی مانند ناودان استفاده کرد تا از برخورد آزاد بتن با قالب یا آرماتور جلوگیری شود.
- برای افزایش تراکم بتن، بتن ریزی باید در لایه‌های افقی و با ضخامت کافی انجام شود.
- فاصله زمانی ریختن لایه‌های بتن باید به گونه‌ای باشد که سطح زیرین به مرحله گیرش اولیه نرسیده باشد تا تراکم و استحکام لازم ایجاد شود.
- هرگز بتن را با چنگک توزیع نکنید چون باعث از هم پاشیدگی بتن می‌شود.
- طبق آیین‌نامه بتن ریزی، حداکثر زمانی که فرصت دارید بتن ریزی را انجام دهید یک ساعت و نیم بعد از اضافه شدن آب به مخلوط بتن است.
کلام آخر
یکی از مسائل مهم در ساخت سازه‌های بتنی انتقال و ریختن بتن در محل پروژه می‌باشد. روش‌های مختلفی طراحی شده است که شما باید با در نظر گرفتن موقعیت پروژه و حجم بتن مورد استفاده یکی از آنها را انتخاب کنید. در هنگام بتن ریزی تجهیزاتی لازم است که کار با آنها باعث بهبود کیفیت نهایی سازه می‌شود. شما می‌توانید سوالات و ابهامات خود را در زمینه بتن ریزی با مشاوران شرکت تسا سنگ در میان بگذارید، آنها مشتاقانه پاسخگوی شما خواهند بود.
کار عایق کاری نمای بتنی رو خیلی خوب انجام میدیدی و خیلی خوب توضیح دادید.
محتوای بسیار خوبی راجع به بتن ریزی بود. ممنون