در خصوص توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ باید گفت که از زمان اولین اختراع بتن مسلح مدرن به ویژه در ابتدای قرن بیستم و اواخر قرن نوزدهم به شکل عناصر پیش ساخته و کوچک مورد استفاده قرار می‌گرفت. از جمله موارد استفاده از قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ می‌توان به کاربرد در شبکه‌های برق و راه‌های عمومی، کاربرد در لامپ‌های برق، کاربرد به عنوان لوله‌های بتنی، استفاده به عنوان کاشی‌های بتنی در بخش مسکونی، تایل های کف و بلوک‌های ساختاری اشاره کرد. در نیمه اول قرن بیستم استفاده از قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته به عنوان بخش قابل رویت کار در نمای داخلی و خارجی به ندرت رواج داشت؛ چرا که این متریال از نظر زیبایی شناختی غیر قابل قبول بود!
توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ زمانی صورت گرفت که کاربران متوجه مزایای فنی و مالی این متریال شدند؛ از آن پس عده کثیری از شرکت‌های متخصص پا به این عرصه نهادند و طیف گسترده‌ای از مشتقات بتن و بتن اکسپوز را روانه بازار کردند. در دوره پس از جنگ برای ساخت خانه از سه نوع عنصر اصلی بتن پیش ساخته اعم از روکش نما، ساندویچ پانل و بتن پیش ساخته معماری استفاده می‌کردند. در اوایل دوره پسا جنگ به سازه‌های باربر مثل دیوارهای سنگ تراشی بتنی یا دیوارهای آجری، پانل‌های نما که ضخامت و ابعادی کوچک داشتند وصل شده بود. در ادامه کار پیرامون این موضوع مفصل بحث خواهیم کرد پس ما را همراهی نمایید.
توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ
استفاده از بتن‌های پیش ساخته معماری یا همان بتن اکسپوز با آغاز سال ۱۹۶۰ رواج یافت؛ این متریال با امکان ترکیبات متنوع و ایجاد اشکال و بافت‌های مختلف در عرصه معماری دروازه امکانات جدیدی را گشود. ساندویچ پانل‌های بتنی با ویژگی ممتاز عایق بودن در دهه ۱۹۷۰ میلادی وارد بازار شد؛ و توجه بسیاری از افرادی که در پی یک متریال بودند که عایق صوتی و حرارتی باشد را به سمت و سوی خود جلب کرد. این پنل‌ها با ارتفاع‌های از پیش تعیین شده دارای هسته داخلی از جنس مواد عایق نظیر پلی استایرن بودند و عمدتاً در خانه‌ها و یا ویلاهای ییلاقی به عنوان دیواره‌های باربر مورد استفاده قرار می‌گرفتند. رفته رفته با گذشت زمان بلوک‌های بتن اکسپوز تزیینی برای ایجاد جلوه‌های ظاهری به سازه ایجاد شدند.
توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ با توجه به کلاسترا، به عنوان عناصر پیش ساخته‌ای که در ساختار خود دارای حفره‌هایی بودند که از الگوهای هندسی منظمی تبعیت می‌کردند در راستای ایجاد صفحات دیددار و حتی نرده‌ها و سایر اکسسوری‌ها شکل گرفت. برخی از قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته به شکل بلوک‌های کوچک که ظاهری کاملاً مشابه با آجرهای نما داشتند و دارای سطح مخصوصی از جمله شکاف دار، هلندی و یا روستیک بودند مورد استفاده قرار می‌گرفت. خلاصه کلام به مرور زمان استفاده از قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته اندک اندک توسعه یافت.
منظور از قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته چیست؟
در حقیقت منظور از قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته این است که این قطعات در کارخانه و معمولاً خارج از محل پروژه تحت شرایط کنترل کیفی شدید ساخته می‌شوند. در مقابلِ قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته، بتن اکسپوز درجا وجود دارد؛ این نوع بتن اکسپوز همانطور که از نامش مشخص است در محل پروژه ساخته می‌شود. توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ به این صورت بود که استفاده از این پنل‌های بتنی در ابتدا اغلب به عنوان دیوار محوطه و یا قاب‌های اسکلت بود؛ اما پس از گذشت مدت زمانی کاربرد آن در لایه بیرونی سازه‌ها و بخش قابل مشاهده کار توسعه یافت.
در حقیقت کاربرانِ قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته متوجه شدند که مشخصات فنی این متریال به گونه‌ای است که با به کارگیری آن در بخش قابل رویت کار می‌توان با یک تیر دو نشان زد! چرا؟! چون علاوه بر اینکه خاصیت محکم سازی بتن های معمولی را دارد بلکه از نظر جنبه زیبایی شناسی و جلوه بخشی به سازه‌ها پاسخگوی طراحی‌های معماری داخلی و خارجی بنا نیز خواهد بود. در راستای همین هدف به طور پیوسته تعداد شرکت‌های تولید کننده قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته افزایش یافت؛ از کارگاه‌های کوچک که حجم تولید محدودی داشتند گرفته تا شرکت‌های تولید کننده بزرگی که با تیم‌های طراحی و تحقیقاتی کاملا مجهز در سطح مقیاس بین المللی فعال بودند.
توسعه صنعت ساختمان پس از دوره جنگ جهانی
توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ همزمان با توسعه صنعت ساختمان رخ داد. در واقع پس از جنگ جهانی با توسعه صنعت ساختمان سازی استفاده از المان‌های این صنعت ضمن مکانیزه و مدرن شدن با علم روز تکنولوژی نیز آمیخته شد. با این حال دانش و فناوری تخصصی علمی و فنی در شرکت‌های پیش تاز توسعه رقم خورد و در دهه ۱۹۷۰ توصیه‌های فنی و نسخه‌های سازمان نشر استاندارد و توسعه بتن پیش ساخته تدوین گردید. قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته مورد استفاده در صنعت ساختمان به ویژه پنل‌های نمای سازه اغلب از دو لایه بتنی اعم از لایه نما و لایه بیس تشکیل شده بودند. این دو لایه به طور پیوسته و با فاصله زمانی کم ساخته می‌شدند تا ضمن ایجاد پیوند محکم، تراکم بهتری نیز داشته باشند.
با توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ نحوه اتصال این پنل‌ها به سازه نیز تغییراتی کرد. به طور کلی از چندین نوع اتصال استفاده می‌شد و ابزارآلات مرتبط با هر نوع اتصال با گذشت زمان رشد و توسعه یافت. به عنوان مثال در گذشته نصب تر رواج بیشتری در مقایسه با نصب خشک داشته از وسیله‌ای مشابه اسکوپ‌های امروزی استفاده می‌کردند که به وسیله سیم به دیوار مد نظر متصل می‌شد. در صنعت ساختمان برای بندکشی تایل های بتن اکسپوز و پر کردن درز پنل‌ها از ماستیک و یا ملات استفاده می‌شد؛ البته در خصوص لارج پنل‌ها که درزهای عمودی داشتند چندین گزینه دیگر در دسترس بود که در بخش‌های بعدی مطلب به آن اشاره خواهیم کرد.
تغییرات نحوه اجرای قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ تا امروزه
اگر پنل‌های بتن اکسپوز در سطح یا طرفین خود دارای شکاف یا شیار بودند، آنها را با پودر بندکشی درز بندی می‌کردند. البته نحوه اجرای قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته از گذشته تا امروزه تغییراتی کرده است و هر یک از مجریان از روش‌های خاصی استفاده می‌کند؛ به عنوان مثال برخی از آنها درز ها را با استفاده از یک آب بند در پشت و یا یک درزگیر الاستیک مهار می‌کردند. همانطور که می‌دانید پس از اجرای قطعات بتنی یکی از مهم‌ترین مراحل درزگیری پنل‌ها است؛ در این زمینه رایج‌ترین موارد استفاده شامل لاستیک‌های مصنوعی نظیر تیوکول، نئوپرن‌ها و بوتیل‌ها بودند. البته در گذشته‌های دور از پروفیل‌های آب‌بندی منبسط شده به وسیله گیره‌های ثابت و نوارهای پوششی و همچنین براکت‌های فلزی استفاده می‌کردند که کمتر رایج بود.
با توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ به تدریج گونه‌های خاصی از بتن اکسپوز تولید شد؛ یکی از این تکنیک‌ها ساخت قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته، سنگدانه‌های نمایان بود که اصطلاحا به آن “واش بتن” اطلاق می‌شود. روند کلی تولید این محصول به این صورت بود که قالب‌ها را پیش از ریختن بتن، با یک لایه از سنگدانه پر می‌کردند؛ در نهایت پس از قالب‌گیری، سطح بتن را به رس می‌زدند تا سنگدانه‌ها نمایان شوند. به تدریج تولید نوعی بتن اکسپوز بسیار متراکم تحت عنوان uhpc ها رواج یافت که در قیاس با واش بتن‌ها در برابر آسیب‌های مکانیکی و نفوذ آلودگی و آب بسیار مقاوم‌تر بودند. هر یک از انواع بتن اکسپوز نام برده بسته به نوع و محل پروژه روش اجرای متفاوتی داشتند.
مقایسه بین قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته و درجا و کاربرد آنها در دوره پسا جنگ تا امروزه
شرط اینکه بتوانیم یک مقایسه بین قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته و درجا انجام دهیم این است که به خوبی مزایا و معایب هر یک از آنها را بشناسیم. در راستای پیشبرد این هدف ما در این بخش قصد داریم به طور اجمالی هر یک از آنها را خدمت شما دوستان عزیز معرفی کنیم:
- قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته: به طور کلی عمده‌ترین کاربرد قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در معماری ساختمان است؛ ضمناً پرداخت و پردازش این نوع بتن اکسپوز با به کارگیری روش‌هایی نظیر تزریق رنگدانه‌ها، چکش کاری، سند بلاست، برس زنی و اسید کاری صورت می‌گیرد. شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که در زمینه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته، تفاوت دو اصطلاح “پنل” و “تایل” در چیست؟! در حقیقت اگر قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته ابعاد بزرگی داشته باشند به آنها پنل و اگر ابعاد کوچکی داشته باشند به آنها تایل یا کاشی گفته می‌شود. از مزایای استفاده از قطعات پیش ساخته بتن اکسپوز می‌توان به امکان سفارشی سازی آنها از نظر ابعاد، کاربری چند منظوره آنها (استفاده چندگانه به عنوان المان‌های اصلی و یا عضوهای فرعی و تزیینی در سازه)، سرعت بسیار بالای اجرای کار، تنوع در رنگ، شکل و رویه آن ها، به حداقل رساندن و کمینه سازی هدر رفت متریال و مصالح و در نهایت چگالی متراکم و به تبع آن مقاومت بالای آنها اشاره کرد.
نحوه اجرای قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته به دو صورت متصل به اسکلت سازه و یا خود نگهدار انجام می‌شود. گفتنی است که هر چقدر قطعات پیش ساخته بتن چگالی کمتری داشته باشند، قابلیت خود نگهداری آنها بیشتر خواهد بود؛ به عبارتی دیگر این دو رابطه عکس دارند! آن دسته از پنل‌های پیش ساخته‌ای که حدوداً ضخامت آنها معادل ۱۵۰ میلی‌متر باشد، معمولاً به نحوی طراحی می‌شوند که طول آنها بتواند کف مجاور و یا فاصله بین دو ستون را کاملاً پوشش دهد. این امر محدودیت‌های نگهداری از پنل‌های پیش ساخته را مرتفع می‌سازد.
ساخت قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته به وسیله قالب‌های محکم شیشه‌ای و یا چوبی صورت می‌گیرد. البته در مواردی قبل از بتن‌ریزی، درون قالب قفسه‌های آرماتور را جانمایی می‌کنند. برخی از تولید کنندگان خوش ذوق این متریال را به نحوی می‌سازند که امکان اتصال راحت به سایر المان‌ها مانند پنجره‌ها و لایه‌های عایق برای کاربر فراهم باشد. برای رسیدن به ظاهر دلخواه مشتری پس از قالب برداری سطح قطعات بتن اکسپوز را به کارگیری روش‌های متنوعی پرداخت می‌کنند.
- بتن اکسپوز درجا: از آنجا که این نوع بتن اکسپوز به صورت درجا و در محل پروژه اجرا می‌شود لذا نیازمند نظارت و دقت فراوان می‌باشد. کیفیت نهایی این بتن در گرو پارامترهای زیادی است که از جمله عوامل تاثیرگذار می‌توان به نوع قالب و سیستم مورد استفاده برای اتصال آنها، مراحل پرداخت نهایی مانند پوشش دهی و جلا دادن و غیره، طرح اختلاط آن و اطلاع از نوع و درصد سنگدانه و سیمان به کار رفته، روش‌های آماده‌سازی سطح از جمله پولیش، شست و شو و سنباده زنی و در نهایت نوع رهاساز قالب که ارتباط مستقیمی با طرح اختلاط دارد اشاره کرد.
ختم کلام و گذری بر هر آنچه که راجع به توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ مطالعه کردیم!
اگرچه توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ روندی تدریجی را در پیش گرفته بود اما این متریال در عرصه ساخت و ساز، کاربردهای وسیع خود را به فعالان این عرصه ثابت کرد! علاوه بر آن قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته قابلیت استفاده در فرم‌ها و همچنین ترکیبات حجمی متعدد را دارند. آنچه که باعث توسعه این متریال پس از جنگ جهانی شد مزایای اقتصادی آن در کنار کاهش فوت وقت ساخت و ساز بود. از همان ابتدا کنترل کیفی اعمال شده روی قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته بیشتر از سایر مصالح مشابه بود؛ همین مسئله منجر می‌شد تا کاربر با اطمینان خاطر بیشتری این متریال را در عرصه ساخت و ساز مد نظر خود به کار گیرد.
به دنبال توسعه قطعات بتن اکسپوز پیش ساخته در دوره پسا جنگ استفاده عمومی از ابزارآلات جدید از جمله دستگاه‌های لیفتینگ و ویبره به همراه معرفی مواد جدید کاملاً مکانیزه و نوسازی شد. از سال‌های پس از جنگ جهانی تا همین لحظه تولید کنندگان بسیار زیادی این محصول را با ویژگی‌های مختلف و در سطح کیفی متفاوت تولید کرده و در اقصی نقاط جهان فعالیت می‌کنند. این مسئله ناشی از افزایش مصرف پنل‌های بتن اکسپوز پیش ساخته می‌باشد. خوشبختانه مجموعه تسا سنگ به عنوان معتبرترین تولید کننده شناخته شده است که شما می‌توانید انواع مشتقات بتن را در بالاترین سطح کیفیت و نازل‌ترین سطح قیمت از مجموعه ما درخواست نمایید.
